Czym są zaburzenia osobowości?

Czym są zaburzenia osobowości?

Być może nigdy dotąd nie zetknęliście się z tym określeniem, a być może usłyszeliście je w kontekście swoim lub bliskiej osoby, ale nie do końca wiedzieliście, o co chodzi albo co o tym sądzić. Zaburzenia osobowości nie są stricte zaburzeniem psychicznym tj. depresją czy zaburzeniem lękowym, ale bardziej stałym sposobem funkcjonowania, konstrukcją osobowości, która rozwinęła się w kierunku innym niż u większości ludzi.

Objawy zaburzenia osobowości

Na ogół stały wzorzec zachowania jest widoczny już od wieku dojrzewania lub wczesnej dorosłości, choć nie musi tak być. Osoby cierpiące na zaburzenia osobowości mogą: • mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymywanie relacji interpersonalnych np. mogą w ogóle unikać kontaktu z ludźmi, często zmieniać partnerów, mieć trudności z utrzymaniem związków, a będąc w relacji unikać konfrontacji lub przeciwnie – pragnąć podporządkować sobie partnera; • być za bardzo lub za mało impulsywne np. mogą wybuchać z błahych powodów lub przeciwnie – tłumić w sobie emocje i niechętnie dzielić się swoimi przeżyciami; • mogą spostrzegać rzeczywistość społeczną w sposób zasadniczo różny od większości ludzi np. mogą uważać się za skrzywdzonych przez świat, lepszych od innych (inteligentniejszych, bardziej urodziwych), prześladowanych. Natomiast innych ludzi mogą widzieć jako wrogich, łatwych do manipulacji, słabych lub silnych; • zachowywać się niekonwencjonalnie np. twierdzić, że mają nadprzyrodzone moce, żądać nie przysługujących im przywilejów, zachowywać się w sposób uwodzicielski w sytuacjach, kiedy jest to nieadekwatne (uwodzić lekarza podczas wizyty); • mieć trudności z osiągnięciem sukcesu edukacyjnego i/lub zawodowego mimo dobrej sprawności intelektualnej lub sukces ten może być okupiony dużym wysiłkiem np. wysokim poziomem stresu, lękiem, brakiem czasu i chęci na angażowanie się w inne aktywności. Mimo często negatywnego odbioru społecznego, z którym spotykają się takie osoby, należy pamiętać, że nie jest niczyją winą, to że mają zaburzenia osobowości, a pacjenci tacy niejednokrotnie cierpią bardziej niż ich otoczenie. Zaburzenia osobowości tradycyjnie uważane były przez psychologów, terapeutów i psychiatrów za trudne lub wręcz niemożliwe w leczeniu, a sami pacjenci za nie rokujących poprawy w terapii. Dziś wiemy już, że zaburzenia te nie są wcale tak oporne na leczenie jak kiedyś sądzono. Wiadomo również znacznie więcej na temat ich przyczyn. Za nietypowy rozwój osobowości odpowiedzialne są zarówno czynniki wrodzone tj. temperament czy budowa układu nerwowego, jak i środowiskowe tj. oddziaływania wychowawcze w dzieciństwie czy traumatyczne przeżycia doświadczane w różnych okresach życia, nawet w wieku dorosłym. Istnieją teorie psychologiczne, które odwołują się do ewolucji, wskazując, że niektóre strategie ewolucyjne, będące genetycznym dziedzictwem ludzkości (tj. potrzeba nawiązania więzi, instynkt rywalizacji) u niektórych z nas są po prostu silniejsze i bardziej utrwalone. Czy warto zgłosić się z takim problemem do psychoterapeuty? Zdecydowanie tak. Badania naukowe pokazują, że niektóre metody terapeutyczne mogą pomóc osobom z zaburzeniami osobowości znacząco złagodzić cierpienie i bardziej skutecznie osiągać cele dotyczące relacji interpersonalnych czy życia zawodowego. Obiecujące wyniki osiągnięto w badaniach nad leczeniem zaburzeń osobowości m. in. terapią schematów, terapią poznawczą i terapią dialektyczno-behawioralną.

Czego możemy oczekiwać zgłaszając się na psychoterapię?

Terapeuta może pomóc nam przeanalizować nasze reakcje na różne wydarzenia. Wspólnie możemy zastanowić się nad związkiem doświadczeń z przeszłości i trudnościami z którymi aktualnie się borykamy. W bezpiecznym środowisku, jakim jest gabinet psychoterapeuty, możemy wrócić do traumatycznych wydarzeń i przeżyć je w wyobraźni jeszcze raz tak, żeby zminimalizować ich wpływ na nasze obecne funkcjonowanie. W relacji terapeutycznej możemy doświadczyć akceptacji i wsparcia, które pomogą nam lepiej o sobie myśleć, lepiej czuć się na co dzień, być lepszymi partnerami, rodzicami, przyjaciółmi i współpracownikami. Maria Kirejczyk Psycholog, psychoterapeuta