Mobbing

Czym jest mobbing?

Mobbing to forma przemocy psychicznej, której sprawcą są osoby współpracujące z osobą poszkodowaną.

Występuje na różnych poziomach relacji np. grupa pracowników może mobbować kolegę, przełożony pracownika, a nawet pracownicy przełożonego.

W środowisku pracy nierzadko spotykamy się z nieeleganckimi zachowaniami współpracowników, antypatiami, dochodzi do konfliktów, niekiedy aktów agresji.

Nie zawsze są to sytuacje związane z mobbingiem. Aby stwierdzić, że spotykamy się z tym zjawiskiem, należy zwrócić uwagę na czas trwania i częstość występowania działań nacechowanych przemocą.

Zachowania składające się na mobbing mają charakter ciągły, celowy i trwają dłuższy czas, badacze zjawiska dzielą je na:

• utrudniające proces komunikowania się np. ograniczenie lub utrudnienie osobie poszkodowanej możliwości wypowiadania się, stosowanie aluzji i zawoalowanej krytyki, brak wypowiedzi wprost, ciągłe przerywanie wypowiedzi, krytykowanie, reagowanie na wypowiedź krzykiem lub wyzwiskami
• naruszające wizerunek np. wyśmiewanie życia osobistego, rozsiewanie plotek
• uderzające w pozycję zawodową np. przydzielanie zadań znacznie poniżej lub wykraczających poza kompetencje zawodowe, naruszających godność osobistą, zbędnych, kwestionowanie podejmowanych decyzji, wydawanie absurdalnych lub sprzecznych poleceń
• wpływające negatywnie na relacje społeczne np. ostentacyjne ignorowanie lub lekceważenie, fizyczne i społeczne izolowanie osoby poszkodowanej
• uderzające w zdrowie np. zlecanie prac niedostosowanych do możliwości osoby, bez zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń, szkodliwych dla zdrowia, groźby użycia bądź użycie siły fizycznej.

Występowanie mobbingu niesie za sobą koszty społeczne związane między innymi z absencją w pracy oraz procesami sądowymi. A przede wszystkim poważne konsekwencje w zakresie pogorszenia zdrowia fizycznego i psychicznego osoby poszkodowanej.

Mogą pojawić się zaburzenia lękowe, fobia społeczna, lęk paniczny, zespół lęku uogólnionego, zaburzenia nastroju. A także wypalenie zawodowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych, myśli oraz czyny samobójcze.

W skutek mobbingu następuje, pogorszenie funkcjonowania zawodowego osoby poszkodowanej spada jej motywacja, zaangażowanie, efektywność i poziom satysfakcji z pracy.

Liczne badania naukowe wskazują, iż nie da się wyłonić takich konstruktów jak typ osobowości sprawcy lub ofiary mobbingu. Niemniej występowanie cech osobowości takich, jak: psychopatia, nadmierna kontrola, zaniżone bądź zawyżone poczucie własnej wartości, predysponują ich posiadacza do prezentowania zachowań wrogich, w tym mobbingu.

Według statystyk ofiarami mobbingu najczęściej stają się osoby wyróżniające się na tle innych, pracownicy wyjątkowo sumienni, zdolni, silnie zaangażowani w pracę. Osoby powyżej 50 roku życia lub młodzi. Także osoby, które wykryły nieprawidłowości w funkcjonowaniu firmy lub nie zgadzają się na branie udziału w nieetycznych działaniach podejmowanych w firmie. Ponadto osoby, które znajdują się w szczególnej lub trudnej sytuacji życiowej jak np. choroba czy rozwód, których uwaga jest skupiona na przykrych wydarzeniach w życiu prywatnym. Przez to są w gorszym stanie psychicznym, mogą nie reagować skutecznie i asertywnie na agresję grupy i stać się jej ofiarą.

Należy podkreślić, iż na ryzyko pojawienia się mobbingu składają się nie tylko cechy jednostek, ale także czynniki związane z funkcjonowaniem firmy. Takie jak styl zarządzania, jakość organizacji pracy, specyfika zatrudnienia, czynniki zewnętrzne związane z ofiarą i sprawcą.

Jak walczyć z mobbingiem?

Z prawnego punktu widzenia ofiara mobbingu może oczekiwać wymiernego odszkodowania za odniesione krzywdy.

Może się jednak zdarzyć, iż jednostka jest ofiarą mobbingu w sensie psychologicznym, ale nie są spełnione wszystkie przesłanki definicji kodeksowej.

Utrudnia to udowodnienie sprawy przed sądem pracy.

Rozważając wstąpienie na drogę sądową należy wziąć pod uwagę, że po stronie ofiary leży ciężar udowodnienia występowania mobbingu.

Przejście przez procedury sądowe, emocje związane z procesem, stanowią zazwyczaj znaczne obciążenie psychiczne dla osoby poszkodowanej.

Dlatego szczególnie istotne jest udzielenie jej w tym okresie wsparcia ze strony osób bliskich i/lub psychoterapeuty.

U osób, które dłuższy czas doświadczają przemocy zazwyczaj pojawia się silne poczucie wstydu oraz winy.

Stopniowo tracą obiektywne spojrzenie na problem, przejmują opinie i argumentację, jakiej używa sprawca.

Przestają szukać pomocy na zewnątrz, mówić o problemie, zmniejszając tym samym szansę uzyskania pomocy.

Taka sytuacja ośmiela sprawcę do kontynuowania lub intensyfikacji działań. W ten sposób powstaje błędne koło przemocy.

Pierwszym krokiem w kierunku przerwania go powinna być rozmowa z bliskimi, zaufana osobą w miejscu pracy, z przełożonym, konsultacja z pracownikami organizacji, które zajmują się wspieraniem ofiar mobbingu, służb medycznych lub instytucji jak np. Państwowa Inspekcja Pracy.

Jeżeli mobbing zaczął wpływać na zdrowie psychiczne lub fizyczne osoby poszkodowanej, w celu odzyskania dobrostanu psychicznego powinna rozważyć rozpoczęcie terapii psychologicznej.

Zachęcamy do psychoterapii z naszymi psychoterapeutami – każdy z poniższych wie jak pomóc w takiej sytuacji.